Kişi başına on bin dolar için

Ülkelerin 1’den 100’e kadar değişen özgürlük puanları var...

80 puan ve üzerindekiler ‘özgür’...

70-80 puan arasındakiler ‘büyük ölçüde özgür’...

60-70 puan arası ‘orta seviyede özgür’...

50-60 puan arası ise ‘çok az özgür’... Ve 50 puan altındakiler de ‘baskı altında’ ülkeler kabul edilmekte...

Bu ne?

‘Dünya Ekonomik Özgürlük Endeksi’...

***

Kim düzenliyor?

Wall Street Journal ve The Heritage Foundation...

İlk sırada kim var?

Hong Kong...

Son sırada?

Üç puanla Kuzey Kore..

Ya peki Türkiye?

Maalesef 59.3 puanla ‘çok az özgür’ ülkeler arasında.

157 ülke arasında 83. ülkeyiz..

***

Neden?

Çünkü ‘ekonomik özgürlüğü’ ölçen kriterleri tam tutturamıyoruz.

Bir yatırımcı kaç günde işe başlar?

Bir yatırımcı kaç günde gerekli izinleri alabilir?

Bir yatırımcı şirketini kaç günde kapatabilir?

Dünya ortalamasına göre bir şirket kırk sekiz günde kuruluyor.

Dünya ortalamasına göre tüm yasal izinleri iki yüz on beş günde alıyor.

Dünya ortalamasına göre şirketlerin iflas işlemleri ortalama üç yılda tamamlanır.

Türkiye’de şirket hızlı kuruluyor... Dokuz günde.

Ama aşırı bürokrasi nedeniyle izin almak...

Ve şirket kapatmak çok zor...

Bunlar puan düşürmekte..

***

Bitmedi.

Gümrük vergileri...

Kotalar ve gümrüklerdeki hız...

Bunlarda iyiyiz... Türkiye 76 puanla, 64 puan olan dünya ortalamasının epeyce üzerinde.

Ama..

Bazı tarım ve gıda ürünlerinin ithalatı sınırlandığı...

İthalattaki vergi ve harçlar yüksek olduğu...

İthalat izinleri zorlaştırıldığı...

Fikri mülkiyet hakları yeterince korunmadığı...

Ve yolsuzluklar maliyetleri artırdığı için irtifa kaybetmekteyiz.

***

Bir de vergi kriteri var.

Türkiye’de vergiler ağır.

Ayrıca toplanan vergi miktarı çok yetersiz.

Mali sektör özgürlüğünde ise Türkiye, 100 üzerinden 50 puan aldı.

Kamunun üç büyük bankasının, sektörün toplam aktifinin yüzde 30’undan fazlasını oluşturması nedeniyle sermaye piyasaları zayıf.

Siyasal bulunan kamunun etkili olduğu bir fiyat yapısı bulunuyor.

Yabancı yatırımcılara uygulanan kısıtlamalar sürüyor.

***

Araştırmalar, bizim gibi kişi başına beş bin doları yakalamış ülkelerin on bin dolara sıçraması için ekonomik özgürleşmeyi sağlamasını öngörmekte...

Hızlıca zenginleşmek istiyorsak bu özgürlük kriterlerinde eksik olduğumuz yerleri hemen gidermemiz gerekiyor.

Üstelik böyle bir çaba, bizi suni gündemden kopartarak asıl önemli sorunlarımızla ilgilenmemize olanak verecek.

Daha aydınlık ve daha gerçek bir hayata dokunabileceğiz.

13.02.2007

Mehmet Altan- Star Gazetesi